Start polskiej oświaty w roku 1945 był bardzo trudny. Nowa szkoła rozpoczyna działalność tuż po wyzwoleniu - w połowie kwietnia 1945 roku.

Pierwszy powojenny rok trwał do 15 sierpnia 1945 roku, zajęcia odbywały się w budynku szkoły pożydowskiej w Zabłociu, gdyż gmach Gimnazjum wymagał remontu. Wznowienie nauki nastąpiło we wrześniu w macierzystym budynku pod zmienioną nazwą: Państwowe Gimnazjum i Liceum w Żywcu. Zasadnicza zmiana organizacyjna nastąpiła w 1949 roku, kiedy to utworzono 11 letnią szkołę ogólnokształcącą.

Szczególnym utrudnieniem pracy szkoły była nieustanna reforma programów nauczania z nowym ideologicznym zabarwieniem, co niestety przejawiało się wciąganiem szkoły w wir życia politycznego.

Około roku 1954, zaczyna się budzić coraz głośniejsza krytyka nadmiernego absorbowania młodzieży pracą pozaszkolną i upolityczniania życia szkolnego. Kierownictwo Gimnazjum przejmuje pani Zofia Hebenstreit. W tym okresie bardzo wysokim poziomem cechowała się działalność kulturalna szkoły. Uznaniem cieszyły się szkolne inscenizacje "Pana Tadeusza", "Nocy Listopadowej" czy "Wyzwolenia". Rozwinięte życie kulturalne szkoły było dowodem na jej odrodzenie się po trudnych czasach okupacji hitlerowskiej.

Wzrostowi poziomu uczniów miało sprzyjać sprofilowanie klas, wprowadzone obligatoryjnie w roku szkolnym 1973/1974. Faktycznie jednak w naszej szkole już w 1970 roku rozpoczęły pracę dwie klasy o profilu matematyczno - fizycznym, w 1971 roku - humanistyczna, a w 1973 - biologiczno - chemiczna. Od 1974 roku stale funkcjonują klasy matematyczno - fizyczne i biologiczno - chemiczne, natomiast z przerwami - humanistyczna, pedagogiczna i z poszerzonym programem nauczania wychowania fizycznego. W chwili obecnej w każdym roczniku istnieją klasy o profilach wyżej wymienionych, oprócz pedagogicznego ( ostatni rocznik zdał maturę w 1994 roku ), oraz cztery o profilu podstawowym. Klasy sprofilowane wybierają zazwyczaj uczniowie bardzo dobrzy o sprecyzowanych już zainteresowaniach, stąd lepsze wyniki nauczania często w nich osiąganych.

W latach 70-tych powstają również nowe klaso - pracownie. Obok już istniejących, takich jak: gabinet fizyczny, chemiczny, biologiczny, geograficzny, pracownia zajęć technicznych, jedna sala gimnastyczna, pracownie językowe, historii, obrony cywilnej, a także druga pracownia fizyczna i mała sala gimnastyczna.

Szkoła nie może istnieć sama dla siebie, w oderwaniu od środowiska. Władza powojenna wszędzie jednak dodawała epitet: socjalistyczna, narzucając szkole tendencje programy nauczania i wychowania socjalistycznego, ustalają hierarchię ważności uroczystości szkolnych, poprzez rocznice powstania Ludowego Wojska Polskiego do Święta Pracy, przemilczając 3 Maja, czy 11 listopada, zmuszając młodzież do członkostwa w ZMP, później ZSMP.